Kropelka do kropelki

Na początku października nasi nauczyciele dostali możliwość wzięcia udziału w konkursie „Kropelka do Kropelki” organizowanym przez Wydawnictwo M&M Consulting przy współpracy z Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu. Wybrani nauczyciele mogli opracować scenariusz zajęć na temat ochrony wód i racjonalnego gospodarowania zasobami wodnymi. Do konkursu przystąpiły dwie nauczycielki: Pani Anna Łoniewska i Pani Izabela Kmiecik.

25 listopada na stronie internetowej: http://ekoedukator.pl/kropelka-do-kropelki-wyniki-konkursu-2/ zostały ogłoszone wyniki konkursu. Pani Izabela Kmiecik zdobyła II miejsce w kategorii zajęć z Przyrody. W załączniku dołączamy scenariusz zajęć, który zdobył tą właśnie wysoką pozycję.

SCENARIUSZ  ZAJĘĆ

dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim

 I.           INFORMACJE OGÓLNE:

1.     Imię i nazwisko prowadzącego:      Izabela Anna Kmiecik

2.    Przedmiot:       Przyroda

3.    Temat zajęć:       Magiczna woda

4.    Klasa:     piąta – II etap edukacyjny

5.    Czas trwania:                  45 minut         

  II.     PLANOWANY PRZEBIEG I STRUKTURA ZAJĘĆ:

 Cel ogólny:

Zapoznanie z podstawowymi właściwości wody i sposobami ich weryfikacji.

Cele szczegółowe:

- uczeń rozpoznaje stany skupienia wody,

- uczeń zna skład chemiczny cząsteczki wody,

- uczeń opisuje podstawowe właściwości cząsteczkowe 3 stanów skupienia wody,

- uczeń omawia wpływ temperatury na stan skupienia i właściwości wody,

- uczeń identyfikuje doświadczanie istnieje napięcia powierzchniowego i zna sposoby jego obniżania,

- uczeń wykonuje doświadczenie potwierdzające istnienie ciśnienia hydrostatycznego.

 Metody:

- pogadanka,

- burza mózgów,

- doświadczenie,

- inscenizacja,

- działania praktyczne.

 Formy:

- praca grupowa,

- praca indywidualna

 Środki dydaktyczne:

Przebrania dla dzieci, lód, woda, 5 przeźroczystych szklanek, szklana bagietka, czajnik elektryczny, lodówka przenośna, farby plakatowe (ew. akwarele), konfetti (z dziurkacza), miska, detergent (płyn do mycia naczyń), butelki plastikowe (około 5 litrowe), duże puste akwarium (około 30 litrowe), lusterko, tablica multimedialna, laptop, prezentacja PowerPoint.

 Szczegółowy przebieg zajęć:

Faza przygotowawcza:

1.         Przywitanie,

2.         Sprawdzenie obecności.

3.         Pytanie do uczniów:

Burza mózgów, pogadanka

Czym jest woda i czy jest człowiekowi niezbędna do życia?

4.         Zapisanie tematu lekcji.

Faza realizacyjna:

1.         Jak zbudowana jest woda?

Pogadanka, burza mózgów.

Krótki wstęp teoretyczny: Woda (jak każda substancja) zbudowana jest z bardzo małych części, jakimi są cząsteczki. Cząsteczka wody zbudowana jest z wodoru i tlenu – rysunek cząsteczki na tablicy multimedialnej (prezentacja: zał. 1). Wzajemne relacje między cząsteczkami wpływają na stan skupienia wody.

·          Przebrane dzieci biegają po klasie truchtem – tak obrazuje się szybkość cząsteczek
w parze wodnej (lotnym stanie wody).

·          Dzieci stoją i bujają się szybko – tak obrazuje się szybkość cząsteczek w cieczy wodzie (stan ciekły).

·          Dzieci stoją, trzymają się za ręce i delikatnie się bujają – obrazowanie uporządkowania w lodzie (stan stały wody)

Pytanie do uczniów: W ilu stanach skupienia może występować woda i jak szybko poruszają się cząsteczki w danych stanach skupienia?

Uczniowie: Woda występuje w trzech stanach skupienia. W gazie, parze wodnej, cząsteczki poruszają się szybko i bez ustalonych kierunków. W cieczy, cząsteczki ułożone są równo od siebie i poruszają się wolniej niż w gazie. W stanie stałym, lodzie, cząsteczki poruszają się bardzo wolno.

2.         Jakie właściwości może mieć woda?

Krótki wstęp teoretyczny (podczas oczekiwania na zimną wodę): Woda w obrębie jednego stanu skupienia może mieć różne właściwości. Ciepła woda może mieć mniejsza gęstość niż zimna woda.

Przygotowujemy dwie szklanki z wodą, po ok 100ml wody w każdej szklance. Do jednej szklanki dodajemy trochę sproszkowanej farby w niebieskim kolorze, do drugiej w kolorze czerwonym. Jedną szklankę wkładamy do zamrażarki na około 15minut, a drugą wykładamy na ciepły kaloryfer. Następnie przelewamy wodę z ciepłej szklanki do zimnej – delikatnie, najlepiej wzdłuż szklanej bagietki (prezentacja: zał. 1).

Obserwacja: kolory wody się nie mieszają, powstają dwie warstwy – niebieska (od dołu)
i czerwona (od góry).

Pytanie do uczniów: Co się stało, że obie wody się nie zmieszały?

Uczniowie: Ciepła woda ma mniejszą gęstość niż woda zimna, dlatego ciepła woda wypłynęła na powierzchnię. Delikatne wlewanie ciepłej wody do zimnej zapobiegło mieszaniu się obu wód o różnych temperaturach.

3.         Jak zmienić stan skupienia wody?

Uczniowie wylewają wodę do trzech szklanek. Wodę z jednej szklanki wlewają do czajnika elektrycznego, do drugiej szklanki wkładamy kilka kostek lodu z lodówki, a trzecią szklankę z wodą pozostawiamy bez zmian. Włączamy czajnik elektryczny, obserwujemy co dzieje się z wodą – zaczynają pojawiać się pęcherzyki powietrza, a następnie woda zaczyna wrzeć. Przykładamy lusterko nad parę wodą – gaz zaczyna się skraplać do wody. Obok stawiamy szklankę z lodem z lodówki.

Pytanie do uczniów: Co wpływa na stan skupienia wody?

Uczniowie: Temperatura, w której woda się znajduje.

Pytanie do uczniów: Jak nazywają się podstawowe procesy zachodzące w wszystkich próbkach wody?

Uczniowie: Proces przechodzenia z cieczy w gaz to parowanie, z gazu w ciecz – skraplanie,
z cieczy w stan stały – krzepnięcie, z stanu stałego w ciecz – topnienie.

4.         Czy woda się lepi?

Uczniowie wkładają ręce do miski z wodą. Obserwacja: nasze ręce stają się mokre, a woda spadają z nich tworzy regularne krople, które odrywają się z powierzchni ręki.

Do miski wsypujemy przygotowane wcześniej konfetti z dziurkacza. Obserwacja: konfetti pływa po powierzchni wody.

Pytanie do uczniów: Jak to się dzieje, ze konfetti pływa po powierzchni wody, a nie tonie od razu po wpadnięciu do wody?

Uczniowie: Na powierzchni wody znajduje się delikatna warstwa, która nie pozwala drobinkom konfetti od razu zatonąć.

Pytanie do uczniów: Jak nazywa się ta warstwa?

Uczniowie: Jest to siła napięcia powierzchniowego.

Pytanie do uczniów: Czy łatwo takie siły przerwać?

Wlewamy do miski z wodą parę kropel detergentu i delikatnie mieszamy, nie tworząc piany. Wsypane konfetti po chwili tonie w wodzie.

Uczniowie: Napięcie powierzchniowe można obniżyć przerwać dodając odrobiny detergentów.

Pytanie do uczniów: Gdzie człowiek wykorzystuje obniżanie napięcia powierzchniowego przez detergenty?

Uczniowie: Człowiek obniża napięcie powierzchniowe podczas prania ubrań i podczas mycia się.

5.         Jaką siłę ma woda?

Przygotowujemy puste akwarium. Dwie butelki dziurawimy gwoździem, w jednej robimy ok 6 dziur na jednym poziomie około 10 cm od dna butelki, a w drugiej robimy około 6 dziur wzdłuż butelki (prezentacja: zał. 1). Zaklejamy dziury w butelkach taśmą klejącą i wkładamy obie butelki do akwarium. Następnie do obu butelek wlewamy wodę. Odklejamy taśmę klejącą. W butelce pierwszej woda wylewa się równomiernie z każdej dziurki, natomiast
z butelki drugiej woda wylewa się z różną siłą z różnych dziurek.

Pytane do uczniów: Czy woda ma taką samą siłę w każdym miejscu?

Uczniowie: Woda ma różną siłę w różnych miejscach.

Pytanie do uczniów: Gdzie woda ma najmniejszą siłę w butelce z różną wysokością dziur?

Woda ma najmniejsza siłę w górnych dziurkach, a największą w dolnych dziurkach.

Teoria: Woda na różnych poziomach może mieć różną siłę. Ta siła wody to inaczej ciśnienie hydrostatyczne. Im głębiej woda sięga, tym w danym miejscu ma większe ciśnienie hydrostatyczne. Woda w butelce z dziurkami na jednym poziomie wypływa z taką samą siłą, ponieważ ma ona w każdym miejscu takie samo ciśnienie hydrostatyczne. Zasada jest więc prosta: im głębiej, tym większe ciśnienie atmosferyczne panuje w danej głębokości.

Faza podsumowująca:

1.         Uczniowie piszą na karteczkach:

Jakie poznałem/am dzisiaj właściwości wody?

a)         Woda występuje w trzech stanach skupienia, a to w jakim stanie się znajduje, zależy od temperatury w jakiej znajduje się woda. Temperatura wpływa na prędkość poruszania się cząsteczek wody;

b)         Na powierzchni wody znajduje się siła napięcia powierzchniowego, która tworzy delikatną błonę,

c)         Ciśnienie hydrostatyczne zależy od danej głębokości w danym miejscu: im głębiej, tym ciśnienie atmosferyczne jest większe.

2.         Omówienie wniosków klasy, zwrócenie uwagi na najważniejsze wnioski z lekcji.

3.         Ocena pracy uczniów:

a)         Przyznanie osobom pomagającym w doświadczeniach - plusy (motywce – naklejki w kształcie cząsteczki wody), a osobom najbardziej aktywnym – oceny bardzo dobre z aktywności,

b)         Podsumowanie postawy klasy,

4.         Pożegnanie.

 Bibliografia:

- informacje własne,

- zasoby internetowe.

Załącznik 1. Prezentacja PowerPoint